Małgorzata Mirga-Tas
ur. 1978, Zakopane
Artystka wizualna. Absolwentka Wydziału Rzeźby na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Tworzy rzeźby i patchworki z tkanin i ubrań, które często pochodzą od bliskich jej osób i odzwierciedlają ich upodobania dotyczące ubioru. Unikatową technikę jej prac charakteryzuje eklektyczność pieczołowicie dobieranych materiałów i niezwykła gra wzorów i barw. W swoich pracach przedstawia ważne dla społeczności romskiej osoby i wydarzenia historyczne, jak również scenki z życia codziennego swojej rodziny i sąsiadów.
Organizatorka i kuratorka projektu Romani Art oraz corocznego International Event of Roma Art in Czarna Góra Jaw Dikh! (Chodź, zobacz!). Angażuje się w przeciwdziałanie wykluczeniu i dyskryminacji Romów, oraz zwalczanie stereotypów poprzez działania artystyczne. Brała udział w III Art Encounters Bienniale w Timisoarze (2019) i 11. Biennale w Berlinie (2020). Mieszka i pracuje w Czarnej Górze.
Siostry (Phenia)
FSP ING 0202
Obraz Siostry (Phenia) przedstawia cztery kobiety połączone barwnym łańcuchem z tkanin. Jedna z nich rozwiesza pranie, druga plecie warkocze z pociętych skrawków, trzecia rozpościera płachtę materiału, czwarta szyje na maszynie. Praca powstała na podstawie kilku zdjęć wykonanych podczas przygotowań do wystawy Pany Chłopy Chłopy Pany w 2016 roku. Wówczas niemal wszystkie kobiety z rodziny artystki zebrały się, żeby pomóc jej w przygotowaniu pracy site specific dla Sądeckiego Parku Etnograficznego. Wspólnymi siłami stworzyły patchworki, którymi otuliły kilka romskich domów – pozostających na uboczu zarówno wspomnianego parku, jak i narracji muzealnej. Praca ta była gestem zarówno opieki, jak i uwidocznienia obiektów, będących ważną częścią romskiego dziedzictwa.
Sytuacja przedstawiona na obrazie Siostry jest typowym przykładem kolektywnego procesu pracy nad projektami Mirgi-Tas. Kobiety traktują wspólne szycie jako okazję do bycia razem i odskocznię od codzienności, ale również jako misję społeczną na rzecz upodmiotowienia wizerunku Romów – ważny aspekt twórczości Małgorzaty Mirgi-Tas. Prace artystki mogą być przykładem femmage, pojęcia wprowadzonego przez amerykańskie artystki dla technik, takich jak kolaż, asamblaż, fotomontaż, uprawianych przez kobiety zarówno w społecznościach tradycyjnych jak i w sztuce współczesnej, zacierając granice między nimi.
Adela Głowacka
FSP ING 0203
Praca powstała jako część projektu 52proposalsforthe20s, zainicjowanego przez Marię Lind. Kuratorka zapytała 52 artystek i artystów, jaka według nich będzie nadchodząca dekada – lata 20. XXI wieku. Małgorzata Mirga-Tas stworzyła kilkadziesiąt portretów inspirujących kobiet romskich, które zna osobiście, albo których działalność podziwia – silnych, świadomych swoich praw i wartości. Przedstawiona na makatce Adela Głowacka mieszka w Radomiu, jest działaczką społeczną, członkinią stowarzyszenia Romano Waśt (Pomocna dłoń), zajmującego się ochroną tożsamości Romów i integracją społeczności różnych kultur. Jest też opiekunką radomskiego cmentarza żydowskiego.
Mimo że tradycyjnie w środowisku Romów mężczyźni zajmują najwyższą rolę w hierarchii, obecnie w całej Europie to właśnie kobiety stają się liderkami w środowiskach romskich. Według Mirgi-Tas, w nowej dekadzie ta tendencja będzie jeszcze się wzmacniać. Romskie kobiety coraz częściej edukują się, zabierają głos w ważnych kwestiach, działają jako aktywistki, żeby stworzyć lepszą przyszłość dla siebie i swojej społeczności.
Tímea Junghaus
FSP ING 0204
Tímea Junghaus jest jedną z kobiet-wizjonerek, walczących o uznanie romskiej sztuki i kultury. Jest kuratorką i inicjatorką pierwszego romskiego pawilonu na Biennale w Wenecji w 2007 roku, a obecnie dyrektorką Europejskiego Instytutu Sztuki i Kultury Romskiej (ERIAC) w Berlinie. To jeden z kilkudziesięciu portretów współczesnych kobiet – liderek romskiej społeczności – przygotowanych przez Mirgę-Tas w ramach projektu 52proposalsforthe20s, zainicjowanego przez kuratorkę Marię Lind. Projekt to zbiór przewidywań artystów na temat nadchodzącej dekady – lat 20. XXI wieku. Mirga-Tas dostrzega coraz aktywniejsze działaczki romskie, których działalność zmienia utarte schematy postrzegania roli kobiet w społeczności Romów. W szerszym sensie celem Mirgi-Tas jest walka ze stereotypami i wykluczeniem, oraz dążenie do równouprawnienia Romów poprzez sztukę.
Delaine Le Bas
FSP ING 0205
W serii kolorowych patchworków Małgorzata Mirga-Tas portretuje współczesne romskie kobiety, które postanowiły zmienić świat. Jedną z nich jest Delaine Le Bas – brytyjsko-romska artystka, twórczyni mobilnej romskiej ambasady, którą Mirga-Tas opisuje tak: „Niesamowita kobieta, silna, walcząca i kreatywna. Wyjątkowa artystka romska. Kochająca siostra i przyjaciółka. Tylko z Delaine można przebywać w ambasadzie Romów, która ma oko na świat”. Portret Delaine Le Bas to jeden z kilkudziesięciu patchworków stworzonych w ramach zainicjowanego przez kuratorkę Marię Lind projektu 52proposalsforthe20s poświęconemu artystycznym prognozom na lata 20. XXI wieku. Mirga-Tas wyobraża sobie najbliższą przyszłość jako czas przywództwa silnych i mądrych kobiet – romskich aktywistek, artystek, działaczek politycznych. Kobiety te odgrywają coraz większą rolę nie tylko dla społeczności Romów, ale i całego społeczeństwa.