Artysta – Zawodowiec

Aktywizm i DIY (cz. 1)

Joanna Rzepka-Dziedzic

Wikipedia:


Zrób to sam (hobby) (ang. do it yourself (‘du: ıt jə’self), w skrócie DIY) – określenie idei związanej z samodzielnym, niekomercyjnym wykonywaniem zwykle na własne potrzeby różnych prac bez pomocy profesjonalistów. Anglojęzyczny termin DIY pojawił się na początku XX wieku, a do powszechnego użytku wszedł po II wojnie światowej.

 

Trochę historii

 

Niezależny ruch artystyczny, „ruch galerii” to zjawisko w polskiej sztuce współczesnej polegające na wspólnotowym działaniu środowisk artystycznych w drugiej połowie XX wieku, niezależne od ówczesnej polityki kulturalnej PRL.

 

Więcej informacji:

 

Łukasz Guzek, Ruch galeryjny w Polsce: zarys historyczny: od lat sześćdziesiątych poprzez galerie konceptualne lat siedemdziesiątych po ich konsekwencje w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych, „Sztuka i Dokumentacja” 2012, nr 7, s. 13–30.

 

O czym mowa

 

Galerie niezależne (art spaces, off spaces, artist-run-spaces, galerie niezależne, galerie niekomercyjne) – działające poza odgórnymi strukturami administracyjnymi, niepodlegające prawom rynku, funkcjonujące na zasadach niezależnych instytucji kultury, finansujące swój program z grantów, sprzedaży biletów, zysków z kawiarni, darowizn czy sponsoringu.

 

Przykłady młodych galerii niezależnych działających teraz lub w niedalekiej przeszłości:

 

Śmierć Człowieka / Serce Człowieka (pokój w prywatnym mieszkaniu Warszawa)

Potencja (pracownie, Kraków)

Stroboskop (garaż, Warszawa)

Galeria Kubeł (w koszu na śmieci, lokalizacja zmienna)

ROD (ogródki działkowe, Warszawa)

Minus 1 (kiosk w przejściu podziemnym, Katowice)

Złoty Kiosk (Wrocław)

Galeria Wąska (korytarzowe okienko na Akademii Sztuk Pięknych, Katowice)

Galeria Sandra (Poznań)

PróżniaOS17 (Szczecin)

Groszowe Sprawy (Warszawa)

Gablotka (gablotka ogłoszeniowa, Sopot)

Szalona Galeria (objazdowa, Polska)

Fundacja Salony (pomieszczenie w siedzibie fundacji, Zielona Góra)

Komputer (zmienne lokalizacje, Warszawa)

Wykwit (Wrocław)

Jest Galeria (Wrocław)

MD_S (Wrocław)

CSW Wiewiórka (klaster, Kraków)

CentrumCentrum (Szczecin)

Tajna Galeria (Gdańsk)

U Agatki (Wrocław)

Galeria Czynna (pustostany, Łódź)

DOMIE (Poznań)

 

Dlaczego taka metoda pracy jest popularna wśród artystek i artystów?

 

  • cel sam w sobie: potrzeba działania
  • pierwsze kroki: tworzenie przestrzeni dla eksperymentów i prób
  • poszerzenie pola działalności i obiegu instytucjonalnego istniejącego
  • w kontrze do obiegu instytucjonalnego / istniejącego
  • aktualność działań, szybkość reakcji
  • promocja działań własnych i grupy, możliwość realizacji dokumentacji (portfolio)
  • możliwość poznania i nawiązania współpracy, wymiany z innymi artystami i artystkami, kuratorami i kuratorkami, galerzystami i galerzystkami; udział w sieci galerii

 

Zalety działania w grupie

 

  • większe zasoby własne (czas, umiejętności, dostęp do kapitałów)
  • współodpowiedzialność
  • doświadczenie, bycie „w obiegu”
  • większa wiarygodność wobec urzędów (osobowość prawna)
  • szybkość, aktualność reakcji na sytuację społeczną, polityczną czy kryzysy
  • niezależność decyzji, wolność wypowiedzi

 

Wady działania w grupie

 

  • dłuższy czas podejmowania decyzji lub branie odpowiedzialności za innych
  • rozproszona odpowiedzialność – stwarza problemy w relacjach ze światem zewnętrznym
  • finansowanie własne lub samodzielne pozyskiwanie środków finansowych (sponsoring, crowdfunding, dotacje itp.)
  • konieczność bycia koordynatorką, managerem, producentką, PR-owcem, księgową itp. – często nieodpłatnie, ale z pełnym zaangażowaniem
  • konieczność posiadania innego źródła dochodu, zatrudnienia, często poza światem sztuki

 

Zrzeszanie się – kolektywy, grupy nieformalne czy NGOsy?

 

nieformalne:

  • grupy znajomych,
  • środowiska,
  • kolektywy;

Wykorzystują relacje personalne i własne zasoby (lokal, narzędzia, wiedzę i umiejętności, finanse, miejsca noclegowe, transport itp.)

 

formalne:

  • koła naukowe (w ramach uczelni)
  • organizacje pozarządowe (stowarzyszenia, fundacje, spółdzielnie itp.)

Dzięki temu zyskujemy: formę prawną (numer KRS, NIP, REGON), a więc między innymi możliwość pozyskania miejsca (przestrzeni wystawienniczej, pracowni, miejsca na festiwal) lub środków finansowych (dotacji, sponsoringu).

 

Jak zdobyć miejsce?

 

po prostu :)

 

Można wykorzystać aktualnie dostępne zasoby własne, na przykład własne mieszkanie lub pokój, przestrzeń nieodpłatnie udostępnioną przez znajomych albo osobę czy firmę wspierającą, pracownię, miejsce na uczelni, ogródek działkowy, przestrzeń publiczną, Internet.

 

Minusy:

  • nieoficjalność,
  • wykorzystanie przestrzeni niezgodne z jej formalnym przeznaczeniem.

 

wynajęcie przestrzeni (na podstawie umowy):

  • samorządy: miasto, gmina, województwo,
  • dzielnica – „lokal na kulturę” podmiot prywatny
  • inne NGO-sy, klastry itp.
  • instytucje kultury (muzea, domy kultury, teatry itp.)
  • współpraca z uczelnią

 

Źródła finansowania

 

Możliwości dostępne dla osób prywatnych:

  • własne środki finansowe
  • zbiórki publiczne, fundraising
  • stypendia
  • sponsor, mecenas

 

Możliwości dostępne dla podmiotów posiadających osobowość prawną (NGO, firma):

  • dotacje celowe na działaniandotacje celowe na prowadzenie miejsca i inwestycje sprzedaż prac, edycji, wydawnictw, aukcje
  • opłaty za uczestnictwo w wydarzeniach
  • udostępnianie miejsca
  • edukacja: prowadzenie warsztatów, kursów, programów mentorskich

 

Finansowanie – na co zwrócić uwagę?

 

  • finansowe „zasoby własne” grupy i poszczególnych osób a dynamicznie zmieniające się warunki zewnętrzne i sytuacje osobiste
  • samoorganizacja a koszty stałe prowadzenia miejsca
  • samoorganizacja a koszty współpracy i organizacji wydarzeń (koszty produkcji, transportu, noclegów, utrzymania miejsca, honoraria itp.)
  • „biznesplan” i perspektywa czasowa – forma przejściowa, tymczasowa czy docelowa?
  • potencjał współpracy i wsparcia zewnętrznego, instytucjonalnego (finanse, lokal, sprzęt, zagadnienia techniczne, promocja itp.)
  • dywersyfikacja źródeł finansowania – nasza supermoc :)

 

Ramy prawne

 

  • Ustawa o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej
  • Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie
  • Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych (w tym ochrona wizerunku)
  • RODO
  • PPOŻ (przepisy przeciwpożarowe)
  • prawo budowlane (przeznaczenie lokalu, liczba osób mogących z niego korzystać, sanitariaty, dostosowanie dla osób z niepełnosprawnościami itp.)
  • prawo pracy
  • prawo podatkowe
  • uchwały miejskie, samorządowe i inne lokalne rozporządzenia
  • regulamin spółdzielni mieszkaniowej

 

DIY -> DO IT TOGETHER

 

Dodatki

 

O galeriach:

 

Anna Pajęcka, Nie palcie instytucji, zakładajcie własne, „Dwutygodnik” 2020, nr 275. 

O mikrośrodowiskach artystycznych w Polsce działających na własnych zasadach oraz o robieniu wystaw w dworcowej hali – z Anną Mituś rozmawia Marta Czyż

Ambasadorki i koleżanki. Rozmowa z kuratorkami galerii Sandra, Zofia Nycz

Galeria Wschodnia – biografia miejsca, Tomasz Załuski

Łatwo i tak nie będzie. Rozmowa z Joanną Rzepką-Dziedzic (Galeria Szara), Martyna Nowicka

Kabaret i zadymka. Rozmowa z Galerią Kubeł, Piotr Policht

 

Wystawy dotyczące działań kolektywnych:

 

Peer-to-Peer. Praktyki kolektywne w nowej sztuce, MS2 (Łódź)

Cała Polska. Wyprawa do źródeł sztuki, BWA Wrocław

 

Targi sztuki:

 

SUPERMARKET Stockholm Independent Art Fair

 

Zobacz też: DIY i aktywizm (cz. 1)

Wyrażam zgodę na przetwarzanie danych zgodnie z Polityką prywatności. Jeśli nie wyrażasz zgody, prosimy o wyłącznie cookies w przeglądarce. Więcej →

Zmiany w Polityce Prywatności


Zgodnie z wymogami prawnymi nałożonymi przez Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE, w niniejszym Serwisie obowiązuje nowa Polityka prywatności, w której znajdują się wszystkie informacje dotyczące zbierania, przetwarzania i ochrony danych osobowych użytkowników tego Serwisu.

Przypominamy ponadto, że dla prawidłowego działania serwisu używamy informacji zapisanych w plikach cookies. W ustawieniach przeglądarki internetowej można zmienić ustawienia dotyczące plików cookies.

Jeśli nie wyrażasz zgody na wykorzystywanie cookies w niniejszym Serwisie, prosimy o zmianę ustawień w przeglądarce lub opuszczenie Serwisu.

Polityka prywatności