Artysta – Zawodowiec

Droga osobo artystyczna,

dzielimy się z Tobą zbiorem wskazówek, aby pomóc Ci w tworzeniu portfolio, a także w przygotowaniu się do spotkania z kuratorką lub kuratorem i ogólnie w komunikacji z profesjonalistami i profesjonalistkami. Mamy nadzieję, że nasze porady okażą się dla Ciebie przydatne.

 

Portfolio – prezentacja Twojej twórczości i kariery w PDF-ie

 

w formacie PDF to podstawowy dokument umożliwiający prezentację prac i najważniejszy załącznik wszelkich aplikacji. Portfolio daje wgląd w Twoją twórczość – tak, jak ją obecnie postrzegasz. To Twoja swoista twórcza wizytówka. Pamiętaj, że każda jego karta należy do Ciebie. Najważniejsza jest oczywiście jego zawartość, ale istotne są także czytelna forma i przejrzysta konstrukcja dokumentu. Przed wysłaniem czy prezentacją pokaż swoje portfolio komuś, komu ufasz.

 

Nie zawsze więcej znaczy lepiej, a w przypadku portfolio często jest wręcz przeciwnie. Dlatego dokonaj świadomej selekcji prac i projektów, dzięki temu ujawnisz najważniejsze i najbardziej aktualne wątki i główny kierunek rozwoju swojej praktyki artystycznej. Kilkanaście wybranych prac (maksymalnie dwadzieścia) – z opisem, datą powstania, techniką, miejscem wykonania i prezentacji – to zwykle wystarczający materiał, aby się przedstawić.

 

Przeczytaj instrukcje oraz warunki i pozwól im się poprowadzić

 

Dobrze opracowane portfolio może zaowocować wyjazdem na wymarzoną rezydencję, dofinansowaniem projektu, otrzymaniem stypendium lub realizacją wystawy. Wyobraź sobie osobę, która ma do obejrzenia kilkadziesiąt, a czasem nawet kilkaset takich dokumentów. Każdemu z nich chce poświęcić należytą uwagę. Przygotowując ciekawą i czytelną prezentację swej twórczości, ułatwiasz jej to zadanie, a jednocześnie zwiększasz szanse na to, że zainteresuje się właśnie Twoją pracą. Składając aplikację, należy przede wszystkim zapoznać się z oczekiwaniami instytucji organizującej nabór. Rodzaj wymaganej dokumentacji, zawartość, wielkość i forma portfolio są często opisane w warunkach aplikacji. Większość instytucji nie wymaga przesyłania dokumentów drukowanych. Portfolio powinno być stworzone w wymaganym języku. Dokument należy dostarczyć w sposób sugerowany przez odbiorcę (email, dropbox, wetransfer etc.), na wskazany przez niego adres, a także – co szczególnie ważne – w odpowiednim terminie. Nie polecamy wysyłania linków do ściągnięcia dokumentu bez uprzedniego kontaktu z odbiorcą.

 

Portfolio: artist’s statement + prezentacja prac + biogram + CV

 

Portfolio zbudowane jest z kilku części. Pierwszą z nich jest artist’s statement – opis Twoich aktualnych zainteresowań, poszukiwań, inspiracji i wartości, czyli tego, co jest teraz dla Ciebie ważne i dlaczego oraz jak to się przekłada na Twoją praktykę artystyczną.

 

Artist’s statement to Twoja własna wypowiedź o Twojej praktyce i dlatego powinna być pisana w pierwszej osobie. Osoba czytająca taki tekst ma się z niego dowiedzieć więcej o tematyce Twoich prac, o Twoich inspiracjach, motywacjach i np. o formie, technikach, metodach i procesie pracy, jeśli to jest dla Ciebie ważne. Autorski opis nie może być za długi, więc 600–1800 znaków wystarczy. Krótki, ale treściwy tekst jest lepszy niż lanie wody! Pisząc go, używaj prostego języka. Prosty język nie oznacza, że tekst jest naiwny lub płytki, bo o skomplikowanych procesach i trudnych tematach też można pisać w prosty sposób.

 

Pamiętaj, że raz napisany artist’s statement nie jest dokumentem na całe życie. Zmieniasz się, rozwijasz i opis praktyki może zmieniać się razem z Tobą: przygotowując pierwsze portfolio na studiach, często nie wiesz jeszcze, czym będzie Twoja praktyka; niektóre prace z czasem mogą okazać się mniej ważne i znikną z kolejnych wersji portfolio, a pewne zagadnienia okażą się kluczowe dla Twojej praktyki dopiero po jakimś czasie. Pozwól sobie na to, żeby nie wiedzieć wszystkiego od razu! 

 

→ Poproś o redakcję tekstu osobę, która ma redakcyjne/korektorskie doświadczenie lub zaprzyjaźnioną osobę, której kompetencje w tym zakresie cenisz (co dwie pary oczu, to nie jedna!).
→ Jeśli tego potrzebujesz, poproś zaufaną osobę o pomoc w formułowaniu tekstu, zawsze warto też najpierw „przetestować” napisany statement np. na osobie, która nie zna dobrze Twoich prac.
→ Co zrobić, jeśli nie lubisz pisać lub uważasz, że pisanie nie jest Twoją mocną stroną? Warto spróbować się z tym zmierzyć przy wsparciu zaufanych osób, ale też nic na siłę – jeśli masz fajny tekst o swojej praktyce napisany przez kogoś innego np. kuratora/kę czy recenzenta/tkę, to możesz go wykorzystać.
→ Przygotowując się do pisania, spróbuj odpowiedzieć sobie na kilka pytań i zrobić konspekt do tekstu:
    - Co jest dla mnie najważniejsze w mojej praktyce?
    - Co mi sprawia największą przyjemność w pracy artystycznej?
    - Co mnie motywuje do pracy?
    - Jak wygląda mój proces pracy?
    - Co mnie inspiruje?
    - Dlaczego pracuję w takim medium?
    - Na jakiej komunikacji z odbiorcą najbardziej mi zależy?
    - Czy umiem nazwać elementy swojej praktyki?
→ Skarbnicą dobrych przykładów artist’s statement i inspiracji, a także zachętą, by się z takim tekstem zmierzyć, jest Secondary Archive Fundacji Katarzyny Kozyry.

 

Opisy prac: tytuł, data, medium + inne ważne informacje

 

Nie każda praca wymaga opisu, ale dokumentacje długofalowych i złożonych projektów – tak. Opracuj opisy prac tak, aby zarysować kontekst ich powstania, sposób Twojej pracy czy miejsce i czas, gdzie praca została wystawiona. W opisach możesz skorzystać z istniejących tekstów o pracy, jeśli takie powstały przy okazji wystaw czy publikacji, podając autorkę/autora i źródło cytatu.

 

CV – lista wydarzeń istotnych dla Twojej kariery

 

CV to skrót od curriculum vitae, co po łacinie znaczy “przebieg życia”. W CV wymieniasz w sposób uporządkowany, chronologiczny (od najnowszych do najstarszych) ważne informacje, takie jak:
→ przebieg Twojej edukacji,
→ wystawy indywidualne i zbiorowe, z tytułami, miejscem, datami, informacją, kto był kuratorem/kuratorką,
→ rezydencje,
→ nagrody.

 

Biogram

 

To krótki, opisowy tekst, który zawiera informacje o medium, jakim się posługujesz, miejscu pracy i zamieszkania.

 

Postaw na czytelność i poprawność, zrezygnuj z niepotrzebnych motywów dekoracyjnych

 

Portfolia zazwyczaj oglądane są na ekranie komputera, dlatego najbardziej odpowiedni jest układ poziomy dokumentu. Pozwala on na ekonomiczne zagospodarowanie każdej strony i sprawia, że przeglądanie pliku staje się łatwiejsze. Każda z tych stron należy do Ciebie – wykorzystaj to! Zadbaj, aby font wszystkich tekstów był czytelny i nie za mały. Projekt graficzny powinien działać na korzyść prezentowanych prac, nie jest dobrze, gdy zaczyna z nimi konkurować.

 

Prowadź regularną dokumentację swojej pracy – w portfolio umieszczaj tylko dobre zdjęcia!

 

O odpowiednie tworzenie i uzupełnianie listy prac i wystaw dbaj na bieżąco. Rzetelna dokumentacja jest niezbędna przy przedstawianiu Twojej twórczości. W portfolio może znaleźć się dokumentacja dzieł i ekspozycji, ale także dokumentacja fotograficzna wszelkich przeprowadzonych akcji i działań. Jeśli w swoim dorobku masz prace filmowe lub wideo, umieść w dokumencie kadry i aktywne linki. Możesz dołączyć zdjęcia ekspozycji prac lub zaaranżować samodzielnie ich ekspozycję w jakimś specjalnym miejscu. Malarstwo czy prace na papierze pokaż na jednej dużej fotografii, ale już obiekty i instalacje warto przedstawić zdjęciem głównym i np. dwoma małymi pokazującymi obiekt z innej strony. Oczywiście nie każdy obiekt tego wymaga, ale są instalacje i działania przestrzenne, które bez przemyślanej dokumentacji mogą być niezrozumiałe. Pamiętaj, że możesz poprosić kogoś o pomoc w wykonaniu zdjęć.

 

Strona internetowa to nie portfolio!

 

Zaufaj temu, że osoba, która Cię prosi o portfolio, a nie link do Twojej strony, zrobiła to świadomie. Strona internetowa zwykle jest realizowana z większą dowolnością, może się wyróżniać wizualnie – w odróżnieniu od portfolio, które ma być przede wszystkim informacyjne. Twoja strona internetowa może natomiast być poszerzeniem portfolio – umieszczone w nim aktywne linki mogą odsyłać do prac wideo czy szerokiej dokumentacji fotograficznej wystaw na stronie.

 

Warto pamiętać, że stronę trzeba na bieżąco aktualizować i jest z tym dużo pracy, więc warto wymyślić sobie system działania, np. po każdym nowym projekcie/wystawie poświęć dzień na aktualizację strony. Jeśli masz stronę i jej nie aktualizujesz lub myślisz o zbudowaniu strony, ale obawiasz się, czy starczy Ci sił i zapału, by ją prowadzić, pomyśl nad innymi rozwiązaniami.

 

Instagram

 

Spora część z Was się z nami nie zgodzi, ale Instagram to także nie jest portfolio. Co nie znaczy, że media społecznościowe nie mogą być pomocne w budowaniu relacji pomiędzy arystami/tkami a kuratorami/tkami. Media społecznościowe przede wszystkim wspierają Twoją widoczność. Często ułatwiają kuratorom/kom odnalezienie jakiejś pracy, zapamiętanie Twojej estetyki czy nawiązanie kontaktu. Nie jest to jednak, cytując Ewę Tatar, dyskursywna, chronologiczna prezentacja dorobku – a tym właśnie jest portfolio! Pamiętaj, że kuratorzy i kuratorki mają różne metody pracy, w różny sposób robią kwerendy i nie wszyscy korzystają z mediów społecznościowych.

 

Spotkanie z kuratorem/kuratorką

 

Spotkanie z kuratorem czy kuratorką w pracowni jest jak każde inne spotkanie z drugą osobą – bywa inspirujące, ale też często jest stresujące, może być sztywne, a czasem wydaje się nieudane. Warto się jednak do niego przygotować, a przy okazji odjąć sobie trochę stresu i ułatwić zadanie:

 

→ Sprawdź, kto Cię odwiedza, czym się zajmuje i jakie ma zainteresowania. Jeśli masz możliwość, to zapytaj wcześniej, czy wizyta ma jakiś szczególny cel i czy np. masz coś konkretnego przygotować na to spotkanie.
→ Ustal wcześniej lub na początku wizyty, ile to będzie trwało.
→ Umów się precyzyjnie – potwierdź godzinę spotkania, podaj adres, telefon, wyjdź przed budynek.
→ Przygotuj wcześniej prace (znajdź, odpakuj), które chcesz pokazać – jak sobie zaplanujesz początek spotkania, potem pójdzie już łatwiej.
→ Może się zdarzyć, że akurat nie masz w pracowni wielu rzeczy do pokazania, przygotuj wtedy prezentację prac na komputerze, pokaż szkice, próbki, warsztat pracy itp.
→ Zadbaj o przestrzeń – o miejsce, gdzie można usiąść (czyste miejsce w pracowniach malarskich!), o kawę, herbatę, wodę. Nie musi być dużo i wystawnie. Jeśli nie masz takich możliwości, nie rób tego na siłę.
→ Jeśli dzielisz z kimś pracownię, a czeka Cię ważna wizyta, omówcie ją wcześniej, żebyście dali/dały sobie przestrzeń, żebyście się wsparli/ły, a nie sobie przeszkadzali/ły. Przedstaw osoby z pracowni, ale nie zmuszaj osoby, która Cię odwiedza do oglądania prac wszystkich współlokatorów/ek, jeśli ma mało czasu lub czujesz, że nie ma na to ochoty. Zawsze można, dziękując mailowo za spotkanie, wysłać też portfolio współlokatora/ki.
→ Pamiętaj, że jeśli nie klei się rozmowa, nie jest to Twoja wina i niekoniecznie oznacza, że kurator/ka nie jest zainteresowana Twoimi pracami.
→ Zadawaj pytania.
→ Daj przestrzeń rozmówcy/czyni.
→ Dbaj o swoje potrzeby, ale zwracaj także uwagę na potrzeby kuratora czy kuratorki, z którą masz spotkanie.

 

Wizyta indywidualna ma zupełnie inną dynamikę niż wizyta grupowa (np. kuratorów zagranicznych):

 

→ Przyjmując grupę, warto się wszystkim przedstawić i dopytać, kto się czym zajmuje, jaką instytucję reprezentuje. Jeśli nikt nie zrobi prezentacji, można o to zapytać – jest dużo łatwiej, gdy wiemy, do kogo mówimy.
→ Pamiętaj, że grupa ma zwykle intensywny program, ogląda szereg wystaw jednego dnia, ma umówione wizyty w wielu pracowniach i odwiedzające Cię osoby mogą być zmęczone i niewyspane – nie każde ziewnięcie oznacza znudzenie!
→ Osoby w grupie mają też często różne zainteresowania – nie zaciekawisz wszystkich, więc mów do osób, które nawiązują z Tobą kontakt, ale też pamiętaj, że osoby, które rozeszły się po pracowni i nie zadają pytań, mogą być również zainteresowane Twoją pracą.
→ Jeśli ma Cię odwiedzić wycieczka zagranicznych kuratorów, a Ciebie stresuje mówienie po angielsku – przygotuj się wcześniej, przećwicz początek i poproś osobę organizującą wizytę o wsparcie.

 

Spotkanie online (konsultacja portfolio)

 

→ Zastanów się wcześniej, czego chcesz się dowiedzieć i przygotuj sobie pytania.
→ Przemyśl, od czego chcesz zacząć i co chcesz najpierw pokazać.
→ Daj przestrzeń osobie, z którą się spotykasz i bądź ciekawy/a jej opinii i pytań.
→ Ustal, jak się do siebie zwracacie (zaimki i formy grzecznościowe).
→ Sprawdź przed spotkaniem/rozmową, z kim się spotykasz, czym ta osoba się zajmuje i interesuje – będzie Ci łatwiej! Nie trzeba znać tej osoby i jej projektów wcześniej, wystarczy, że będziesz ich ciekawy/a.
→ Nie zakładaj, że osoba, z którą masz spotkanie/konsultacje portfolio, widziała Twoje wystawy i prace – dziel się szczegółami i wyjaśniaj każdą pracę.
→ Przygotuj sobie wcześniej pliki, które chcesz pokazać.
→ Zadbaj o kwestie techniczne. Przygotuj słuchawki i znajdź ciche pomieszczenie.
→ Przetestuj wcześniej platformę, na której odbędzie się spotkanie online, jeśli jej nie znasz.
→ Jeśli możesz, korzystaj z komputera, a nie z telefonu. Z poziomu telefonu nie dotrzesz łatwo do wszystkich prac, a nigdy nie wiadomo, jak się potoczy rozmowa i co warto będzie pokazać.
→ Jeśli obawiasz się problemów z Internetem, to na początku spotkania ustal, jak będziecie reagować, gdyby coś się zadziało.

 

Komunikacja mailowa

 

→ Nie wysyłaj portfolio do grupy osób (np. całego zespołu kuratorskiego instytucji) – wiedz, do kogo piszesz i dlaczego!
→ Pisz indywidualnie, do świadomie wybranych osób, których praktykę kuratorską śledzisz lub uważasz, że Twoje prace mogą daną osobę zainteresować (warto o tym w mailu wspomnieć i wytłumaczyć).
→ Nie zakładaj (i nie wymagaj!), że osoba, do której piszesz, odpowie Ci od razu.
→ Nie wysyłaj prośby o rekomendacje na dzień przed terminem składania wniosku – zrób to wcześniej i zadbaj o to, żeby osoba, do której się zwracasz, miała wszystkie potrzebne jej materiały i wystarczającą ilość czasu, by się tym zająć.
→ Jeśli nie dostajesz odpowiedzi – pamiętaj, że to nie znaczy, że Twoje prace zostały negatywnie ocenione. Napisz kolejną wiadomość za jakiś czas, jedno przypomnienie wystarczy, jeśli to było przeoczenie.
→ Po wizycie w pracowni podziękuj mailowo za spotkanie i doślij materiały/ informacje, o które prosiła osoba, z którą się widziałeś/aś.
→ Utrzymuj kontakt i buduj relację – wysyłaj zaproszenia na wystawy czy informacje o rozwoju prac, na które zwróciła uwagę dana osoba. Śledź projekty osób, do których piszesz. Bądź uważny/a i empatyczny/a.
→ Zwracaj uwagę na język i ton swoich maili – w komunikacji pisanej łatwo jest zostać opacznie zrozumianym/ą.

 

Najprawdopodobniej nie jest to lista wyczerpująca wszystkie możliwe protipy, ale może tyle wystarczy? Skoro dotarłaś/eś do tego miejsca, to mamy dla Ciebie jeszcze jedną wiadomość – zarówno redakcja portfolio, jak i komunikacja z profesjonalistkami i profesjonalistami to umiejętności, które zdobywasz wraz doświadczeniem. Mamy nadzieję, że powyższy tekst będzie dla Ciebie choć małym ułatwieniem na tej drodze.

 

Powodzenia!
Marianna i Magdalena

 

Zobacz też: Opowiedz mi nad czym teraz pracujesz