Artysta – Zawodowiec

W Polsce istnieje kilka różnych światów sztuki – kilka alternatywnych instytucjonalnych obiegów, wzajemnie niepowiązanych, z własnymi, odrębnymi hierarchiami wartości i systemami ich ewaluacji. Na zajęciach przedstawione zostały głównie instytucje mainstreamowe, które stanowią element międzynarodowego obiegu artystycznego. W świecie sztuki nie chodzi o pieniądze, ale o reputację i miejsce w historii sztuki. A kluczem do tego jest współpraca z dobrymi kuratorami, dobrymi galerzystami i krytykami sztuki, a w szerszej perspektywie – umiejscowienie pracy w dobrych kolekcjach sztuki poważnych instytucji.

 

Kryteria jakości w sztuce podlegają ustawicznym negocjacjom i ewoluują w czasie. Warto jednak pamiętać, że takie kryteria istnieją i są obiektywne w tym sensie, że jako początkujący artyści nie mamy na nie wpływu. Kto je ustanawia? Kto je negocjuje? Najogólniej rzecz biorąc, robią to wspólnoty ekspertów (kuratorów, krytyków, galerzystów, artystów, kolekcjonerów), którzy się nawzajem uznają za ekspertów, którzy ze sobą blisko współpracują i którzy na tej drodze wzajemnie się ewaluują.

 

Kapitał

 

Klucz do zrozumienia mechanizmów świata sztuki stanowią rozmaite kapitały, o które w nim wszyscy ze sobą rywalizują i których gromadzenie zapewnia pozycję w hierarchii, a co za tym idzie – pozwala na sukcesywny rozwój. Są to wg Bourdieu:

 

• kapitał społeczny – czyli reputacja;
• kapitał kulturowy – m.in. erudycja, znajomość sztuki współczesnej,
• kompetencje twórcze;
• kapitał symboliczny – tzw. network;
• kapitał ekonomiczny – dobra materialne.

 

Ciemna materia świata sztuki

 

To pojęcie wprowadził Gregory Sholette – nowojorski artysta, kurator i teoretyk – na określenie tych wszystkich twórców, którzy nie działają w obrębie świata sztuki, ale w aktywny sposób do niego aspirują. Najogólniej rzecz biorąc, obejmuje ono 90% wszystkich osób pracujących twórczo, których praca nie jest jednak widoczna w tzw. mainstreamie (pozostałe 10% to artyści uznani przez instytucje).

 

Rynek sztuki

 

Rynek pierwotny stanowią dobre galerie, których właściciele współpracują z instytucjami oficjalnego obiegu. Tutaj rynkowej wartości prac artysty nie wyznacza popyt, ale pozycja twórcy i jego miejsce w historii sztuki (chodzi o biografię artystyczną, czyli historię wystaw w dobrych instytucjach oraz liczbę prac w cenionych kolekcjach). Ceny na rynku pierwotnym ustala galerzysta w porozumieniu z artystą oraz kolekcjonerem – prywatnym lub publicznym. Podobnie jest w przypadku artystów, którzy sprzedają swe prace bez pośrednictwa galerii.

 

Rynek wtórny stanowią domy aukcyjne oraz sklepy ze sztuką, z których wiele nazywa siebie „galeriami”. Różnica polega jednak na tym, że ich właściciele nie współpracują z instytucjami oficjalnego obiegu. W odróżnieniu od dobrych galerzystów, nie łączą ich trwałe relacje z wąską grupą artystów, ale współpracują z przypadkowymi twórcami. Nie prowadzą również selekcji wśród kupujących, tylko sprzedają każdemu. Ich działalność polega zasadniczo na pośrednictwie w sprzedaży obiektów dekoracyjnych. Kierują się przy tym gustami szerokiego widza oraz kryterium monetarnego zysku. Ceny w takich galeriach są wyznaczone stosunkiem popytu do podaży – ustala je właściciel (zwany niekiedy „dealerem” lub „marszandem”), na podstawie analizy wyników sprzedażowych.

 

Więcej o tematach poruszanych podczas wykładu

 

Bourdieu:https://www.marxists.org/reference/subject/philosophy/works/fr/bourdieu.htm

Instytucje sztuki: https://www.academia.edu/6124756/ Essentialism_vs_Anti-essentialism._ What_is_the_Merit_of_the_ Argument_about_the_Definition_of_ Art

Galerie prywatne vs publiczne: http://archiwum-obieg.u-jazdowski.pl/ teksty/33789