Artysta – Zawodowiec

Zanim zabierzesz się za zrobienie portfolio zastanów się, czy masz tyle motywacji, żeby wchodzić na tak niepewny obszar życia zawodowego, jakim jest działalność artystyczna. Jeśli jednak masz pewność, że spawanie, praca w biurze czy stomatologia nie są dla Ciebie i że za wszelką ceną chcesz być zawodową artystką, najważniejsze jest to, żeby chcieć zrobić karierę w sztuce, i nie bać się tego. Samo pragnienie zrobienia kariery nie wystarczy, potrzeba też talentu i pracy. Ale bez tego pragnienia, mimo talentu i pracy, nic z tego nie wyjdzie.

 

Równie ważne jest to, żeby interesować się sztuką współczesną. W mojej karierze galerzysty nie spotkałem jeszcze ciekawego artysty czy artystki, którzy nie mieliby dobrej orientacji w tej dziedzinie. Warto więc bywać wszędzie, gdzie dzieją się rzeczy ważne, odwiedzać inne miasta i kraje, poznawać swoje lokalne, ale też międzynarodowe środowisko artystyczne.

 

Zainteresowanie sztuką i kulturą wizualną kształtuje Twój gust i poszerza świadomość. Czytanie magazynów o sztuce i katalogów artystów oraz oglądanie stron internetowych galerii sztuki sprawi, że decyzja o sposobie prezentacji własnych prac stanie się prostsza. Dzięki temu szybciej zorientujesz się, komu warto pokazać swoje portfolio. Obejrzałem w swoim życiu setki portfolio – naprawdę, już po samym sposobie ich przygotowania widać, jaką kto ma świadomość, czy pracuje nad poszerzaniem swoich horyzontów, czy chodzi na wystawy, czy siedzi w domu.

 

Muszę jednak Cię zamartwić – nawet najlepiej zrobione portfolio i szczera chęć podbicia świata sztuki nic nie dadzą, jeśli Twoje prace będą kiepskie. Jeśli natomiast są świetne, to brak portfolio nie przeszkodzi światu Ciebie odkryć – to tylko kwestia czasu. Można próbować skrócić ten czas, i zacząć kierować się poniższymi radami.

 

Jak zrobić portfolio w PDF

 

Dokonaj selekcji.

To niełatwe zadanie – jak wybrać najważniejsze prace? Zacznijmy od tego, czego na pewno nie powinno się wstawiać do portfolio: prac powstałych jako ćwiczenie w pracowni rysunku anatomicznego czy pracowni lepienia luda z gipsu. Jasne, że wymaga to pracy i nie jest tylko mechanicznym odtwarzaniem natury, ale nie są to rzeczy szczególnie interesujące. Zwykle też nie są aż tak dobre, i zamiast pokazywać Twoje zdolności manualne, demaskują ich braki.

 

Jeśli nie potrafisz dokonać wyboru, poproś o pomoc znajomych.

Jeśli jesteś przede wszystkim malarką – pokaż obrazy, jeśli artystą wideo – wrzuć linki do swoich prac. Nie musisz się wykazywać we wszystkich technikach i mediach, skup się
na tym głównym. Zresztą, nie chodzi tu w ogóle o wykazywanie się, ale o to, czy masz dobre prace, czy nie.

 

Portfolio nie musi być duże.

Dwadzieścia prac w zupełności wystarczy. Zainteresowany odbiorca poprosi o bardziej rozbudowaną wersję. Jeśli zrobiłaś w życiu trzy prace, to nie rób portfolio, tylko dorób prac. Przygotuj PDF, nie wysyłaj pojedynczych plików czy linka do platformy typu issuu [issuu.com/]. Im mniej wysiłku będzie musiał podjąć adresat, tym więcej czasu poświęci na Twoje prace.

 

Zrób dobre zdjęcia prac.

Jeśli tego nie umiesz, poproś kogoś o pomoc. A skoro interesujesz się sztuką, znasz pewnie zagraniczne strony poświęcone sztuce współczesnej. Szczególnie wartościowym źródłem wiedzy na temat współczesnej dokumentacji dzieł sztuki są według mnie strony: Contemporary Art Daily i Art Viewer. Można tam znaleźć profesjonalnie zrobione dokumentacje wystaw z całego świata.

 

Przygotuj statement,

czyli opis Twoich aktualnych pól zainteresowań, który da odbiorcy pojęcie o tematyce prac pokazanych w portfolio, ujawniając Twoje bieżące inspiracje i motywacje. Nie musi to być tekst długi, wystarczy pół strony. Nie interpretuj w nim swojej sztuki i unikaj egzaltacji. Wyobraź sobie, że musisz opowiedzieć przypadkowo spotkanemu człowiekowi, o co chodzi
w Twojej sztuce, i masz na to dwie minuty. Tak właśnie powinien wyglądać Twój statement. Jeśli nie wiesz, co napisać, to nie pisz nic. Może przecież być tak, że Twojej sztuki nie da się opowiedzieć słowami, ale może też być tak, że nie masz nic ciekawego do powiedzenia. To też nic nie szkodzi.

 

Zachowaj sensowną chronologię.

Uporządkuj prace od najnowszych do najstarszych, chyba że logika Twojej twórczości wymaga czegoś innego.

 

Stwórz prawidłowy opis.

Prace dwuwymiarowe – najpierw podaj wysokość, później szerokość. Prace trzywymiarowe – wysokość, szerokość, głębokość. Prace wideo i prace dźwiękowe – format i czas. Lepiej unikać określeń „technika mieszana” albo „mixed media”.

 

Przykłady:

 

Janina Nowak, Pomiędzy, 2010, olej na płótnie, 130 × 140 cm.
Jan Berdyszak, Studium rajstopy, 1910, obiekt, rajstopy, aluminium, 130 × 20 × 200 cm.

 

Józef Petruk, 3000 lat ZPAP, 1989, VHS, 18’11’’.

 

Opis powinien być zwarty.

Na podstawie zwartego, krótkiego opisu i zdjęcia adresat powinien móc wyobrazić sobie Twoją pracę. Jeśli nie jesteś w stanie zredagować opisu czytelnego dla innych, poproś kogoś o pomoc. Opis to nie interpretacja – warto zaufać inteligencji odbiorcy i założyć, że sam wysnuje wnioski.

 

Przykład:

 

Łukasz Jastrubczak namalował gradient przechodzący od bieli do błękitu na ścianie w galerii Bunkier Sztuki. Później zrobił dwa zdjęcia, na pierwszym ustawił balans bieli na białej ścianie, na drugim na niebieskiej. Otrzymane fotografie przyczepił do ściany.

 

Pisz poprawnie.

Nie lekceważ zasad interpunkcji i ortografii oraz reguł projektowania. Wyobraź sobie, że to nie angielski, ale polski jest najpopularniejszym językiem zachodniego świata – jakby to wyglądało, gdyby we wszystkich katalogach sztuki teksty były przetłumaczone fatalnie i z błędami? Jeśli wysyłasz portolio do polskiej galerii, pisz po polsku. W każdym innym wypadku – po angielsku. Jeśli tłumaczysz na angielski, warto żeby na tekst rzucił okiem zawodowy tłumacz lub native speaker.

 

Biogram.

Pamiętaj, aby umieścić w portfolio biogram (szkoła, wystawy, nagrody, bibliografa). Tu też dokonaj wyboru – nie ma potrzeby umieszczać tam informacji o wystawach końcoworocznych czy działalności w samorządzie studenckim. Pisz prawdę. Nie dołączaj biogramu w osobnym pliku, tylko w PDF-ie z portfolio.

 

Wystawy.

Jeśli w portfolio znajdują się zdjęcia z wystaw, napisz kiedy i w jakim miejscu się odbyły. Większość galerii ma takie same białe ściany, więc trudno się zorientować, gdzie odbywała się wystawa widoczna na zdjęciu. Podanie tych informacji pomoże Ci zwrócić uwagę odbiorcy na wystawę zorganizowaną w ważnej dla Ciebie placówce wystawienniczej.

 

PDF.

Nie wychodź z założenia, że osoba, która będzie przeglądać Twoje portolio ma dostęp do szybkiego internetu (przecież może to robić w pociągu albo na tablecie, może też mieć zapchaną skrzynkę mailową), więc nie wysyłaj ciężkich PDF-ów. Strony powinny być zorientowane w poziomie (nie w pionie), bo taki kształt ma monitor komputera. Nazwij plik swoim nazwiskiem np.: „Adam_ Myjak_Portolio” – będzie go znacznie łatwiej odszukać na komputerze.

 

Prosto i bez pretensji.

Portfolio to nie jest osobne dzieło sztuki, musi być przede wszystkim przejrzyste. Zastosuj neutralny styl i popularne kroje pisma, np. Arial czy Times. Im więcej elementów dodatkowych, tym mniej uwagi odbiorca poświęci Twoim dziełom. Często zdarza się niestety, że barokowa forma portfolio ma ukryć nikłą ilość prac albo ich nieciekawą formę.

 

Weryfikacja.

Przed wysłaniem daj swoje portfolio do przeczytania kilku osobom – niech przekażą Ci swoje uwagi.

 

Adresat.

Dowiedz się, kto jest właścicielem bądź dyrektorem galerii, do której wysyłasz portfolio. Nie pisz „Państwa galerii”, jeśli prowadzi ją jedna osoba. Rekomendacje. Dodatkowym atutem mogą być rekomendacje od osób, które znane są adresatowi Twojego portfolio. Najlepiej, gdy rekomendujący przekaże je osobiście. Kiedy do mnie dzwoni ktoś znajomy z informacją, że jakiś artysta wyśle mi portfolio, to przeglądam je uważniej. Myślę, że to jest reguła.

 

Trzymaj się zasad.

Jeśli wysyłasz portfolio na konkurs, trzymaj się wytycznych, np. dotyczących ilości stron itp. Generalnie w sztuce nie warto trzymać się zasad, tu można. Nie dzwoń. Nigdy nie dzwoń do galerii z pytaniem, czy dostała portfolio – z pewnością dostała!

 

Jak nie dostarczać portfolio?

Nie wysyłaj go listem poleconym, nie przynoś na płycie CD/DVD czy wydrukowanego – w ogóle najlepiej nie przynoś portfolio, tylko wyślij je mailem. Komu warto pokazać portfolio i jak to zrobić? Możesz spróbować umówić się z osobami pracującymi w publicznych galeriach, kuratorki chętnie spotykają się z artystkami i artystami. Do galerii prywatnych lepiej najpierw wysłać PDF – jeśli będą zainteresowane, umówią się na spotkanie. Ludzie świata sztuki są z natury mili (wbrew pozorom).

 

Jak pokazywać sztukę w internecie

 

Być może dużo skuteczniejszą metodą niż rozsyłanie maili z portfolio jest udostępnianie swojej twórczości w internecie. Jest mnóstwo portali do tego przeznaczonych, ale uwaga – wiele z nich szybko staje się niemodnymi starociami. Jeszcze do niedawna można było wrzucać swoje prace na Digart, oczywiście tylko jako dowcip, ale nawet on zniknął już z sieci.

 

Instagram i Facebook

 

Mało kto zna się tak dobrze na używaniu tych narzędzi jak Wy, więc nie
będę się tu mądrzył. Czasem znajduję coś ciekawego na Instagramie, ale nie przeceniałbym tego medium, jeżeli chodzi o promocję sztuki. Z drugiej strony ciężko znaleźć galerię czy kuratora, który nie byłby obecny na Instagramie i Facebooku. Czy w ich obecności tam chodzi bardziej o oglądanie, czy o wrzucanie swoich treści – tego nie jestem pewien, prawdopodobnie o jedno i drugie. Jeżeli masz lub planujesz mieć konto w mediach społecznościowych, warto pamiętać o kilku sprawach:

• Twój Instagram czy Facebook nie musi być zabójczy, wystarczy, że minimalnie chociaż spełnia swoją funkcję.
  Żeby znaleźć coś interesującego, ale też zwiększyć szanse na to,
  że Ciebie ktoś odkryje, obserwuj na Instagramie różne osoby ze świata sztuki.
• Nie używaj hasztagów #art #artists #artfrompoland, a najlepiej w ogóle nie używaj hasztagów.
• Nie używaj filtrów.
• Przyjmuj wszystkich na Facebooku i wysyłaj zaproszenia do grona znajomych  osobom, które poznałaś, ale już niekoniecznie tym, których nie znasz.
• Jeśli zajmujesz się sztuką wideo, warto swoje prace umieścić na Vimeo.  Podobnie jest w przypadku performance.
• Postaraj się prowadzić swoje media społecznościowe w dobrym stylu.
• Nie przejmuj się, że nie masz tysięcy followersów – kot, który wkłada głowę do papierowej torebki i tak będzie miał ich więcej.

Strona internetowa

 

Najważniejsza jest dobra strona internetowa i to taka, która pozwala nam łatwo nawigować między poszczególnymi pracami. Im mniej klikania, tym lepiej. Nie jest dobrze, gdy każda praca umieszczona jest na osobnej podstronie i trzeba wracać do menu, żeby coś zobaczyć. Im więcej oporu będzie stawiała strona, tym mniejsze szanse, że ktoś ją zobaczy chociaż w części. Zasada jest podobna jak przy PDF-ie – musi być najprościej, jak się da, i neutralnie. Przykładem dobrze odrobionej lekcji, jeśli chodzi o prezentację swojej sztuki w internecie, jest strona Mateusza Choróbskiego.

 

Wszystko jedno co, byleby coś było

 

Ostatecznie, jeśli nie umiesz korzystać z tych narzędzi, wrzucaj cokolwiek gdziekolwiek. Nie bierzesz przecież udziału w konkursie na najlepiej zaprojektowaną stronę internetową czy najładniejszego Instagrama. Jeśli ktoś ma się tym zainteresować, to z pewnością się zainteresuje. Ciekawym przykładem może być przypadek artystki Martyny Czech – mimo że wrzuca na swoją stronę facebookową często nieostre i niedoświetlone zdjęcia, nie przeszkodziło jej to stać się jednym z ciekawszych objawień ostatniego czasu.